Het is voor veel burgers lastig om te bepalen welke politieke partij hun standpunten het best vertegenwoordigt, en dat geldt helemaal in een meerpartijen-democratie zoals die van Nederland. De laatste jaren zijn stemkeuzeadviesinstrumenten op Internet voorhanden om kiezers te helpen. Het doel van deze ‘Voting Advice Applications’ is de ‘politieke geletterdheid’ van burgers te vergroten – op zo’n manier dat dit niet teveel cognitieve inspanning kost. Dit zou de motivatie vergroten om zich verder in politiek te verdiepen én om te gaan stemmen. Tijdens recente landelijke verkiezingen in Nederland gebruikte ongeveer de helft van de kiesgerechtigden een stemadviesinstrument (Stemwijzer of KiesKompas). De verwachting is dat een substantieel deel van die gebruikers erdoor wordt beïnvloed in zijn of haar stemgedrag. Deze effecten zullen een steeds grotere maatschappelijke impact krijgen, omdat het aantal gebruikers van dit soort instrumenten nog steeds toeneemt.

 

Dit project onderzoekt hoe de beantwoording van de stellingen bijdraagt aan politiek begrip, en hoe dit begrip vervolgens verbonden is aan motivatie, attitudes en stemgedrag. Onderzocht wordt ook of subtiliteiten in de inhoud en formulering van de stellingen, of in het advies, hierop verdere invloed hebben, en of bepaalde persoonseigenschappen van de gebruikers, zoals leesvaardigheid, deze effecten medebepalen. Het onderzoek verenigt inzichten uit de talig-gerichte communicatie (dr. Bregje Holleman – UU, UiL OTS) en uit de politieke communicatiewetenschap (prof. dr. Claes de Vreese – UvA, ASCOR). Daarnaast wordt samengewerkt met, onder andere, KiesKompas B.V. en de Gemeente Utrecht. Rondom de Utrechtse lokale verkiezingen (2014) is onderzocht hoe de inhoud, selectie en formulering van stellingen in een stemadviesinstrument tot stand komt, en hoe gebruikers omgaan met het instrument en met het verkregen advies.

 

De resultaten van dit vierjarige project (subsidieperiode september 2012-september 2016, maar Holleman en Kamoen werken na die tijd door op dit onderwerp) leiden niet alleen tot een beter begrip van het politieke keuzeproces bij burgers, en de mate waarin stemhulpen bijdrage aan de politieke kennis en het politieke zelfvertrouwen van burgers, maar dragen ook bij aan de verdere ontwikkeling van goede en objectieve stemadvieshulpen.